"Η πόση του ΟΥΖΟΥ και του ΚΡΑΣΙΟΥ… μια μικρή τελετουργία"
Εκδήλωση για την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση της Ποτοποιϊας Μπέη
Μ’ αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση της Ποτοποιϊας Μπέη, η διεύθυνση της επιχείρησης θέλοντας να τιμήσει την συγκεκριμένη εκδήλωση προγραμμάτισε και προχώρησε στην υλοποίηση εκδήλωσης αφιερωμένης στα εκατοντάχρονά της, μέσα στο Φεβρουάριο του 2005.
Έτσι την 18η Φεβρουαρίου και ημέρα Παρασκευή, στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΔΕΠΚΑ Σερρών προσκλήθηκε και μίλησε ο συγγραφέας και γευσιγνώστης Χρήστος Ζουράρις. Έχοντας τρία βιβλία στο ενεργητικό του, με τον τίτλο «Δειπνοσοφιστής», το υλικό των οποίων απαρτίζεται σχεδόν στο σύνολό του από κείμενα που σε διαφορετικές χρονικές περιόδους δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Καθημερινή», κλήθηκε να αναδείξει με την ευφράδεια του λόγου του και την πλούσια παιδεία του τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν την πόση του ούζου και του κρασιού.. μια μικρή τελετουργία.
Ενώπιον ενός ακροατηρίου που κατέκλυσε κυριολεκτικά την αίθουσα της ΔΕΠΚΑ, ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης Κώστας Μπέης αναφέρθηκε εν συντομία στο ιστορικό των 100 χρόνων, παραθέτοντας τους κυριότερους σταθμούς αυτής της μακράς και καθ’ όλα δημιουργικής πορείας τριών γενεών που ξεκίνησε το 1905 από τον Κώστα Μπέη, συνεχίστηκε μεταπολεμικά από τον γιο του Χρήστο και εξακολουθεί να υφίσταται υπό την σκέπη του τρίτου στη σειρά διαδόχου και εγγονού του αρχικού δημιουργού. Παράλληλα έδωσε το στίγμα του οικογενειακού χαρακτήρα της επιχείρησης που παραμένει αναλλοίωτο μέχρι σήμερα.
Στη συνέχεια και αφού παρουσίασε ένα σύντομο βιογραφικό του κ. Ζουράρι αναφέρθηκε στο περιεχόμενο των βιβλίων του, που κατά βάσει αφορά στη κοινωνιολογική προσέγγιση της γεύσης και της ελληνικής κουζίνας, μέσα από την οποία αναδεικνύονται στοιχεία που αφορούν στις γαστρονομικές ιδιαιτερότητες των Ελλήνων καθώς και σε μία σειρά εγγενών διατροφικών χαρακτηριστικών που καθορίζουν το κοινωνικοπολιτικό τους υπόβαθρο. Με άριστη χρήση της γλώσσας, με υψηλή αίσθηση του χιούμορ και με εκπληκτική ευρύτητα πνεύματος ο κ. Ζουράρις μελετώντας της διατροφικές μας συνήθειες, όπως επίσης και τον τρόπο που πίνουμε συνοδεύοντας τα εδέσματα εντός και εκτός κατοικίας δίνει το στίγμα της κοινωνικής διάρθρωσης της κοινωνίας μας μέσα από την κουζίνα της.
Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο ηθοποιός του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών κ. Γιώργος Καρύδας ο οποίος με τρόπο ιδιαίτερα εκφραστικό διάβασε ένα απόσπασμα από τα βιβλία του του κ. Ζουράρι που αφορούσε στη πόση του κρασιού.
Ο κ. Ζουράρις ξεκίνησε την ομιλία του αναφερόμενος κατ’αρχήν στο ενδιαφέρον αυτής καθ’ αυτής της εκδήλωσης της οποίας η πραγματοποίηση τιμά τον διοργανωτή, αλλά και την ίδια την επιχείρηση καθώς η συμπλήρωση εκατό χρόνων αδιάλειπτης παρουσίας στην αγορά των Σερρών συνιστά αναμφισβήτητα μία εξέχουσα περίπτωση για τα δεδομένα όχι μόνον των Σερρών αλλά και για την ελληνική επικράτεια. Στη συνέχεια έκανε μία σύντομη ιστορική αναδρομή στο κρασί που μαζί με το λάδι συνιστούν κομμάτι της ιστορίας του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το κρασί διατηρούσε και εξακολουθεί να διατηρεί άρρηκτη σχέση με την κουλτούρα του Έλληνα παρότι μέσα στο διάβα των χρόνων έχουν επέλθει σαφείς διαφοροποιήσεις στον τρόπο χρήσης του. Χαρακτηριστικό αυτής της βαθιάς σχέσης είναι και η σαφής προσπάθεια που έκανε η ορθόδοξη θρησκεία, από τα πρώτα ακόμη χρόνια της στον ελλαδικό χώρο, να εντάξει στο θρησκευτικό τελετουργικό της, αλλά και στην εικονογραφία της το κρασί ως κύριο σημεία αναφοράς του τυπικού της.
Ερχόμενος στο σήμερα επισήμανε τις συντονισμένες προσπάθειες που γίνονται από συγκροτημένες μονάδες οινοπαραγωγών ώστε το κρασί να ξεφύγει από τον χαρακτήρα που το διέκρινε μέχρι πριν από μερικά χρόνια και να «μπολιαστεί» με αυτόν που απαντάται στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Όπου το κρασί αποτελεί μία μυσταγωγία στην οποία ο μύστης – πότης αναζητά, εντρυφώντας σε μία ατελείωτη γκάμα εκλεπτυσμένων κρασιών, τα λεπτεπίλεπτα εκείνα χαρακτηριστικά που επιμελώς κρύβονται κάτω από κάθε ξεχωριστή ετικέτα. Πρόκειται για μία ιεροτελεστία που απαιτεί μυημένους και καλά εκπαιδευμένους πότες που μέσα από τις πλούσιες διαβαθμίσεις των γεύσεων μπορούν να διακρίνουν και να κρατήσουν εκείνες που προσιδιάζουν στις δικές τους απαιτήσεις και γευστικές ιδιαιτερότητές τους καθώς και στις επιμέρους διατροφικές τους συμπεριφορές.
Μιλώντας στη συνέχεια για το ούζο, εστίασε τις παρατηρήσεις του στο ιδιαίτερο αυτό προϊόν με τη διακριτή γεύση και τα πλούσια χαρακτηριστικά που συναντάται κατ’ αποκλειστικότητα στην ελληνική επικράτεια, καθορίζοντας εν πολλοίς ένα καίριο κομμάτι της διατροφικής μας συμπεριφοράς. Αναφερόμενος σε μνήμες προσωπικές τις οποίες και ανέσυρε από τα παιδικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη, επισήμανε τον χαρακτήρα των λιτών εδεσμάτων με τα οποία οι παλαιοί και κατ’ εξοχήν απαιτητικοί πότες του ούζου συνόδευαν την πόση του ούζου, μέσα από μία λεπτή και μακρά διαδικασία που προσιδίαζε σ’ αυτή της θρησκευτικής τελετουργίας. Όντας αλκοολούχο ποτό υψηλής οξύτητας απαιτεί εδέσματα ανάλογου χαρακτήρα τα οποία δεν αποβλέπουν σε καμιά περίπτωση στον κορεσμό της πείνας. Η πόση του ούζου υπηρετεί το παιχνίδι της παρέας, της κουβέντας και της γεύσης μ’ έναν τρόπο που έχει να κάνει με μία σαφή τελετουργία κινήσεων, συμπεριφορών, στάσεων και επιλογών.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του και αντί άλλης αναφοράς στη γευσιγνωσία του ούζου παραχώρησε το λόγο στον κ. Καρύδα ο οποίος και διάβασε ένα εκτενές απόσπασμα από κείμενο του κ. Ζουράρι το οποίο και αναφέρεται εξ’ ολοκλήρου στο ούζο. Πρόκειται για ένα κείμενο που θεωρείται κλασσικό, αφού έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς αναρίθμητων θιασωτών του ούζου, καθώς με τρόπο συνοπτικό, παραστατικό και άμεσο παραθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που καθορίζουν την διακριτική γεύση του ούζου.
Με την ολοκλήρωση της ανάγνωσης ο κ. Ζουράρις ξαναπήρε τον λόγο για να ευχαριστήσει το πολυπληθές ακροατήριο το οποίο και τον αντάμειψε με ένα θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα.
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων προσφέρθηκαν στους παρευρισκομένους πλούσια εδέσματα ούζου, συνοδεία φυσικά του ούζου Μπέη το οποίο αφειδώς διαθέτονταν στο φουαγιέ της αίθουσας. Την ίδια στιγμή οι προσκεκλημένοι είχαν την ευκαιρία να φυλλομετρήσουν και να αγοράσουν κάποιο από τα βιβλία του κ. Ζουράρι τα οποία και εκτίθονταν με πρωτοβουλία του βιβλιοπώλη κ. Φωτίου (που συμμετείχε ενεργά στην υλοποίηση αυτής της εκδήλωσης). Παράλληλα είχαν τη δυνατότητα να συνομιλήσουν κατ’ ιδίαν μαζί του θέτοντας σκέψεις, απορίες και προβληματισμούς τους.
Ο κ. Ζουράρις στο διήμερο της παρουσίας του στις Σέρρες είχε την ευκαιρία να ξεναγηθεί στην πόλη μας και φυσικά να πάρει μια καλή γεύση της σερραϊκής κουζίνας της οποίας το εύρος και η υψηλή ποιότητα σίγουρα τον ικανοποίησαν.
Ταυτοχρόνως είχε την ευκαιρία να συναντηθεί και να γνωρίσει συμπολίτες μας που έχουν να επιδείξουν ιδιαίτερη δραστηριότητα στην πόλη σε διάφορους τομείς ενδιαφερόντων αντλώντας χρήσιμα στοιχεία τα οποία και έδειξε να εκτιμά δεόντως.
Το μέγεθος της επιτυχίας της συγκεκριμένης εκδήλωσης πέραν της επιβράβευσης της προσπάθειας αποτελεί και ένα πολύ καλό ερέθισμα ώστε να υπάρξει μέσα στο προσεχές χρονικό διάστημα και κάποια νέα πρωτοβουλία από μέρους της Ποτοποιϊας Μπέη, ώστε να ολοκληρωθεί με τον καλύτερο τρόπο η επετειακή αυτή χρόνια αφήνοντας πίσω της μια πολύ καλή «επίγευση».
Ολοκληρώνοντας στην αναφορά μας στην εκδήλωση σας παραθέτουμε στη συνέχεια μέρος των δύο κειμένων που διαβάστηκαν και αφορούν στην πόση του κρασιού και του ούζου και ακόμη ένα χαρακτηριστικό μέρος των δημοσιεύσεων στον τοπικό Τύπο για την εκδήλωση.
Δωρεάν και επαχθής παιδεία (για την πόση του κρασιού)
Όπως η πραγματική παιδεία είναι εκείνο που απομένει, αφού ξεχάσουμε ό,τι διαβάσαμε, ό,τι είδαμε, ό,τι ακούσαμε και ό,τι διδαχθήκαμε, έτσι και η σχέση μας με το κρασί πρέπει να είναι μία απόλαυση που θα την αισθανόμαστε, μόλις λησμονήσουμε την απαραίτητη μυητική διαδικασία που, κάποτε, ακολουθήσαμε.
Διότι κακά τα ψέματα: μόλις απομακρυνθούμε από το δικό μας κρασί, το «κρασάκι μας», που το φτιάχνουμε με τα δικά μας χέρια, επενδύοντας σ’ αυτό ό,τι ξέρουμε και (συνήθως) ό,τι δεν ξέρουμε, ή ακόμη από τα δύο τρία εμφιαλωμένα κρασιά που τα «μάθαμε» και που «μας πάνε», ε, τότε, ανοίγονται μπροστά μας ένας απέραντος κόσμος και μία απειρία ξένων γλωσσών. Η εξερεύνησή του, συνεπώς είναι δύσκολη, αν δεν μας καθοδηγήσει ένας κολαούζος. Και οι άπειρες γλώσσες που μιλιούνται σ’ αυτόν καθιστούν επιτακτική τη βοήθεια ενός διερμηνέα ή τουλάχιστον, ενός έμπειρου συνταξιδιώτη.
Να προλάβω την οργισμένη αντίδραση: που ακούστηκαν αυτά τα πράγματα; Κολαούζο στη χαρά; Διερμηνέα στην απόλαυση; Διαμεσολάβηση τρίτων σ’ αυτό που, εδώ και χιλιάδες χρόνια, μάθαμε να χαιρόμαστε αυθόρμητα και φυσικά. Αίσχος!
Απολογούμαι. Όπως όλοι, ξέρουμε, το κρασί οδηγεί, αν όχι στην ευδαιμονία, τουλάχιστο σε μια κατάσταση ευφορίας όπου τα κακά εξαλείφονται και τα καλά επιτείνονται. Και κάτι το σημαντικό: το κρασί δημιουργεί μια (προσωρινή) πραγματικότητα ευθυμίας, αυθορμησίας, ελευθερίας και ενίοτε αταξίας, η οποία προσφέρεται στους ανθρώπους απολύτως δωρεάν! Τίποτα δεν τους ζητείται για να αγγίξουν την πολυπόθητη ευφορία: κανένα αντάλλαγμα, κανένα εφόδιο, καμία προπαιδεία, καμία γνώση ή εμπειρία, καμία, ειδικού τύπου ευαισθησία.
Δωρεάν λοιπόν, η ευφορία και, συνεπώς, περιττοί και ανεπιθύμητοι, στην προκειμένη περίπτωση, και οι διερμηνείς και οι κολαούζοι.
Το κρασί όμως, εκτός από αγωγός ευφορίας, μπορεί να είναι και κάτι άλλο, εξ ίσου σημαντικό: ένα τεχνούργημα, με μεγάλες αλλά κρυμμένες αρετές, που υπόσχεται στους πότες στιγμές μεγάλης αισθητικής απόλαυσης. Τότε τα πράγματα αλλάζουν. Ανακύπτει πρόβλημα παιδείας – οινικής παιδείας -, η οποία δεν αποκτάται, παρά μόνον αν ο φέρελπις πότης υποβάλει τον εαυτό του σε μια πειθαρχημένη μαθητεία. Πράγμα που δεν είναι ούτε πρωτοφανές, ούτε παράδοξο. Όλοι μας ξέρουμε ότι, εξαιρέσει της παρεχόμενης από το Κράτος «δωρεάν παιδείας» κάθε άλλη παιδεία δεν παρέχεται στο κοινό ει μη μόνον επ’ ανταλλάγματι.
Η πειθαρχία της κραιπάλης (για την πόση του ούζου)
Σ’ ένα κανονικό γεύμα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί κανείς λίγο πολύ ν’ αυτοσχεδιάζει. Την ώρα του ούζου ποτέ. Η απαρέγκλιτη τήρηση ορισμένων κανόνων είναι εδώ υποχρεωτική. Η φαινομενική χαλαρότητα και ελαφράδα, που χαρακτηρίζουν την παρέα του ούζου, δεν πρέπει να παραπλανούν. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μικρή τελετουργία, και οι άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ αυτήν υποβάλλονται οικειοθελώς σε μια αυστηρή πειθαρχία.
Γιατί άραγε;
Πρώτα πρώτα γιατί η ώρα του ούζου είναι ώρα παιχνιδιού (και ξέρουμε πόσο αυστηροί κανόνες ισχύουν στα παιχνίδια). Στο κυρίως γεύμα επιδιώκουμε να χορτάσουμε, κι αυτό δεν είναι πάντοτε παιχνίδι. Αντίθετα, με το ούζο παίζουμε, ερεθίζουμε την όρεξη, παρατείνουμε τη διάρκειά της αποφεύγοντας πάση θυσία να χορτάσουμε. Η τελετουργία του ούζου έχει τόση σχέση με τον κορεσμό της πείνας όση έχει η ερωτική πράξη με την τεκνοποιϊα.
Είναι τέτοια η φύση του ούζου που συμβιβάζεται μόνον με αντίθετες αλλ’ εξίσου επιθετικές γεύσεις.
Αυτή όμως, η αντιπαράθεση των έντονων και συγκρουόμενων γεύσεων δεν μπορεί να συνθέτει ένα κύριο γεύμα ούτε βέβαια να προκαλέσει ένα ευχάριστο αίσθημα κορεσμού.
Γι’ αυτό λέμε ότι η ώρα του ούζου είναι ώρα ξεχωριστή, που δεν έχει καμία σχέση με τα γεύματα και που επιβάλλει τους δικούς της νόμους.
Πειθαρχία στη στάση και στο ρυθμό
Πειθαρχία στη ποσότητα
Πειθαρχία στις γεύσεις
Πειθαρχία στην κουβέντα
Τώρα τι σχέση έχουν όλ’ αυτά με το αποτρόπαιο θέαμα που προσφέρει μια παρέα που αλαλάζοντας πίνει το ουζάκι της σε κάποιο από τα νεοπαγή «ουζάδικα», κοσμικά ή μη, γύρω από ένα τραπέζι που ξεχειλίζει από κόκαλα από μπριζόλες, πλαστικές ταραμοσαλάτες, πέτσινες ρώσικες σαλάτες, σουτζουκάκια και ότι άλλο βάζει το μυαλό σας, μαζί με μπουκάλια ούζου, μπύρας και κόκα κόλας είναι άξιο απορίας.
Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για την προσαρμογή εις τα καθ’ ημάς του συνδρόμου του καταναλωτισμού, όπως αυτό εκδηλώνεται και σε άλλες περιοχές του δημόσιου και ιδιωτικού μας βίου.
Έγραψε ο Τύπος
Πριν και μετά την εκδήλωση (ενδεικτική αναφορά)
